Winst- en verliesrekening: uitleg

Wat is een winst- en verliesrekening?

Een winst- en verliesrekening is kort gezegd een overzicht van de opbrengsten en kosten van een bedrijf, die resulteren in winst of verlies over een bepaalde periode. Het wordt ook wel een staat van baten en lasten genoemd.

Het is voor een ondernemer belangrijk om de winst- en verliesrekening goed in de gaten te houden, om op elk moment te weten hoe het bedrijf ervoor staat. Het biedt namelijk overzicht van de opbrengsten en inzicht in de financiële positie van het bedrijf. Dat overzicht is belangrijk voor een ondernemer zodat deze weet welke kant het bedrijf opgaat, wat er goed gaat maar vooral ook wat er beter kan.

Soorten winst- en verliesrekeningen

In principe zijn er twee soorten winst- en verliesrekeningen:

• Het functionele model: Dit categoriseert de inkomsten en uitgaven op basis van de verschillende bedrijfsactiviteiten, zoals verkoop, productie, marketing en administratie.
• Het categorale model: Dit model van een winst- en verliesrekening categoriseert de inkomsten en uitgaven op basis van verschillende kosten- en opbrengstencategorieën, zoals personeelskosten, marketingkosten, huurkosten, verkoopopbrengsten, enzovoort.

Laten we deze twee eens van wat dichertbij bekijken.

Functionele model van de winst- en verliesrekening + voorbeeld

Allereerst is er dus het functionele model, wat het meeste voorkomt. Het functionele model geeft inzicht in de winstgevendheid en efficiëntie van elke bedrijfsactiviteit, waardoor managers beter onderbouwde beslissingen kunnen nemen. Dit model is geschikt voor bedrijven die verschillende activiteiten hebben en een gedetailleerd overzicht willen van de financiële prestaties per activiteit.

Hieronder ziet u een voorbeeld van het functionele model van een winst- en verliesrekening.

De omzet is de totale som van de inkomsten van het bedrijf. De kostprijs is wat de producten qua inkoop hebben gekost. De afschrijvingen zijn het waardeverlies van bijvoorbeeld apparatuur (door slijtage). De personeelskosten zijn salarissen en sociale premies. De brutowinst is de omzet minus de kostprijs. De nettowinst is wat er overblijft nadat ook alle andere kosten van de brutowinst zijn afgetrokken.

Het functionele model van een winst- en verliesrekening is belangrijk voor het begrijpen van de financiële prestaties van een bedrijf. Het helpt bij het identificeren van de belangrijkste bronnen van inkomsten en uitgaven, en biedt inzicht in de winstgevendheid en efficiëntie van verschillende bedrijfsactiviteiten.

Categorale model van de winst- en verliesrekening + voorbeeld

Vervolgens is er het categorale model, wat iets minder vaak voorkomt. In dit model worden de kosten en opbrengsten verdeeld over verschillende categorieën, zoals bijvoorbeeld kostprijzen en vervoerskosten. Dit model geeft een gedetailleerd overzicht van de kostenstructuur van een bedrijf en helpt bij het identificeren van de belangrijkste kostenposten.

Het is geschikt voor bedrijven die de nadruk willen leggen op kostenbeheersing en het optimaliseren van hun uitgaven. Dit is een model dat bijvoorbeeld vaak gebruikt wordt door een fabriek of een productiebedrijf.

Het categorale model kan ook nuttig zijn bij het vergelijken van de kosten en opbrengsten tussen verschillende perioden. Bekijk het onderstaande voorbeeld om te begrijpen hoe de categoriale resultatenrekening eruitziet:

Ook hier is de omzet de som van alle inkomsten. Overige opbrengsten zijn opbrengsten die wel bij de omzet horen maar niet bij de nettowinst. De wijziging in voorraad is het verschil tussen de waarde van de voorraad aan het begin van het jaar en aan het einde van het jaar. Dit kan positief zijn, maar ook negatief. Onder bedrijfskosten vallen bijvoorbeeld het personeel en de huur of hypotheek van het pand. Vervoerskosten zijn de kosten die gemaakt worden in verband met het vervoeren van materialen, producten enz. De totale opbrengsten zijn de som van alle inkomsten van een bedrijf en de totale lasten zijn alle gemaakte kosten.

Wat staat er op een winst- en verliesrekening en hoe pakt u het aan?

In de voorbeelden die we hebben gegeven staan al een aantal van de posten die op een winst- en verliesrekening staan. Uiteraard staan de omzet en de inkoopwaarde erop vermeld. De omzet minus de inkoopwaarde is de brutowinst. Daarnaast staan ook alle andere kosten erop zoals afschrijvingen, personeelskosten en bedrijfskosten (bv.: huur en/of hypotheek, marketingkosten en eventueel rentekosten). Al deze kosten worden afgetrokken van de brutowinst om zo de nettowinst te berekenen. 

Winst- en verliesrekening opstellen

Voordat u een resultatenrekening maakt, moet u eerst alle benodigde financiële gegevens verzamelen. Dit omvat inkomsten, uitgaven, kosten en opbrengsten. Deze gegevens kunnen afkomstig zijn uit de boekhouding, verkoop- en inkoopfacturen, bankafschriften en andere financiële documenten.

Bij het opstellen van een winst- en verliesrekening worden de posten één voor één genoteerd. Eerst alle opbrengsten, daarna alle kosten.

In het categorale model werkt men met categorieën. Dat wil zeggen dat een aantal posten onder één noemer worden samengevat. Dat maakt het overzichtelijker voor grote bedrijven, maar het maakt het wel lastiger om te herleiden waar de kosten vandaan komen.

Ga door met de volgende berekeningen:

• Om de brutowinst te berekenen, wordt de kostprijs van de omzet afgetrokken;
• Bereken de bedrijfslasten door alle kostenposten van het bedrijf op te tellen, zoals personeelskosten, marketingkosten, huurkosten, administratiekosten en overige kosten;
• Om de nettowinst te berekenen, worden de bedrijfslasten afgetrokken van de brutowinst.

Zorg ervoor dat u alle relevante inkomsten en uitgaven meeneemt in de winst- en verliesrekening. Wees consistent bij het categoriseren van de inkomsten en uitgaven. Gebruik dezelfde categorieën en benamingen in de uiteindelijke winst- en verliesrekening voor een duidelijk en gestructureerd overzicht.

Houd ook rekening met eventuele belastingen en andere financiële verplichtingen bij het berekenen van de nettowinst. Deze kunnen van invloed zijn op het uiteindelijke bedrag.

Analyse van de winst- en verliesrekening

Het is belangrijk om een winst- en verliesrekening te analyseren omdat het een goede manier is om te achterhalen hoe een bedrijf functioneert. Bij een totale financiële analyse wordt er gekeken naar de balans, de winst- en verliesrekening en eventuele andere financiële zaken.

Bij het analyseren van de winst- en verliesrekening wordt vooral gekeken naar de winstgevendheid van het bedrijf. Wat zorgt ervoor dat het bedrijf verlies of winst maakt? De zaken die zorgen dat een bedrijf winst maakt zijn de zogenaamde prestatie-indicatoren.

Zijn er trends in de omzet en in de kosten te zien? Een analyse kijkt naar waar het bedrijf het goed doet, maar ook naar waar het minder goed gaat. Op die manier kan worden vastgesteld welke onderdelen verbeterd moeten worden en waar eventueel op kosten moeten worden bespaard.

Gebruik van technologie in de winst- en verliesrekening

Tegenwoordig zijn er heel veel technische hulpmiddelen die het proces van het opstellen en analyseren van de winst- en verliesrekening kunnen versnellen, vereenvoudigen en verbeteren. Het automatiseren van het proces zorgt voor veel meer efficiëntie en dat zorgt weer voor een beter overzicht.

Een winst- en verliesrekening in Excel is mogelijk, maar er zijn ook diverse boekhoudprogramma’s en software die hiervoor heel geschikt zijn en veel daarvan zijn eenvoudig te gebruiken. Daarnaast is het ook altijd mogelijk om het uit te besteden aan een specialist. Een geautomatiseerd boekhoudsysteem zorgt ervoor dat er geen posten worden vergeten, dat er een goed overzicht is van de prestaties van het bedrijf en op lange termijn is het voordeliger dan alles handmatig invoeren, het bespaart u namelijk heel veel tijd.

Het is bijvoorbeeld mogelijk om deze zaken onder te brengen bij Finom, een gerenommeerd financieel bedrijf dat o.a. bankdiensten aanbiedt. Daarnaast bieden ze ook facturatie, virtuele creditkaarten en nog veel meer. Voor kleine ondernemers en zzp’ers is het mogelijk om gebruik te maken van hun gratis Solo-plan, dat bijvoorbeeld multibanking aanbiedt.

Mutatie onderhanden projecten winst-en-verliesrekening

Tot 2022 mochten zogenaamde onderhanden projecten, werk dat wel is aangenomen, maar waar nog geen factuur voor is verstuurd, op de winst- en verliesrekening worden weergegeven als “mutatie onderhanden projecten.” Vanaf 2022 mag dit niet meer en moet deze post worden weergegeven als netto-omzet.

Verschil tussen balans en winst- en verliesrekening

Het verschil tussen een winst- en verliesrekening en een balans lijkt misschien lastig te duiden, maar dat is het niet. De winst- en verliesrekening geeft een overzicht van het resultaat van een bepaalde tijdsduur. De balans daarentegen laat een overzicht zien van de vaste activa en passiva (bezittingen en schulden) van een bedrijf op een willekeurig moment. 

Ze zijn beide belangrijk voor een overzicht van de prestaties van een bedrijf en ze zijn ook beide een onderdeel van de jaarrekening omdat ze weergeven hoe het bedrijf er financieel voorstaat.

Hoe kan ik mijn winst- en verliesrekening nog meer gebruiken?

De winst- en verliesrekening is niet alleen belangrijk voor de financiële rapportage, het is ook een onmisbaar hulpmiddel om strategische bedrijfsbeslissingen te nemen. Is er bijvoorbeeld een gedeelte van het bedrijf dat verliesgevend is, dan kan daarop bezuinigd worden, of het kan worden afgestoten.

Elke ondernemer moet bij de belastingdienst aangifte doen van de inkomstenbelasting. Daar is ook de winst- en verliesrekening voor nodig. Daarnaast kan een analyse zorgen voor belastingoptimalisatie waardoor er extra geld bespaard kan worden.

Belastingoverwegingen

Gegevens uit de winst- en verliesrekening kunnen een aanzienlijke invloed hebben op de belastingverplichtingen van een bedrijf. 

De belastbare winst wordt meestal berekend door de nettowinst aan te passen met bepaalde fiscale aftrekposten en niet-aftrekbare kosten. Het identificeren van activa met een hoog afschrijvingspotentieel kan helpen bij het verminderen van de belastbare winst en de belastingverplichtingen.

Tips voor belastingoptimalisatie op basis van de analyse van de winst- en verliesrekening:

• Werk samen met een belastingadviseur. Een belastingadviseur kan helpen bij het identificeren van besparingsmogelijkheden voor de belastingen op basis van de analyse van de winst- en verliesrekening.
• Identificeer alle mogelijke aftrekposten waarvoor het bedrijf in aanmerking komt en zorg ervoor dat ze correct worden toegepast. Dit kunnen kosten zijn zoals R&D-kosten, investeringen in milieuvriendelijke activa of andere specifieke aftrekposten die van toepassing zijn op uw bedrijf.
• Het beheren van de timing van inkomsten en uitgaven kan helpen om uw belastingverplichtingen te optimaliseren.

Conclusie

Zoals uit dit artikel blijkt is het verplicht om een winst- en verliesrekening op te stellen voor ondernemers. Het is daarnaast een erg belangrijk hulpmiddel om inzicht te krijgen in de financiële prestaties van het bedrijf, en te weten of er winst of verlies is behaald.

Een winst- en verliesrekening is een overzicht waarop u kunt zien wat de totale omzet is. Het is daarom voor ondernemers erg belangrijk om een goed begrip te hebben van hoe een winst- en verliesrekening opgesteld moet worden en vooral hoe deze geanalyseerd kan worden om in de toekomst betere resultaten te behalen.

Veelgestelde vragen

Wat komt er op de winst- en verliesrekening?

Op de winst- en verliesrekening van een onderneming staan alle inkomsten en kosten over een bepaalde periode.

Wat is het doel van een winst- en verliesrekening?

Het doel van een winst- en verliesrekening is om een overzicht te maken van de resultaten van een onderneming. Deze rekening is verplicht en wordt opgenomen in de jaarrekening.

Wanneer wordt er een winst- en verliesrekening opgesteld?

Een winst- en verliesrekening wordt aan het einde van elk jaar opgesteld.

Wat is het verschil tussen een kasstroomoverzicht en een winst- en verliesrekening?

Een winst- en verliesrekening geeft inzicht in het verschil tussen de opbrengsten en de kosten, terwijl een kasstroomoverzicht het verschil toont tussen de inkomsten en uitgaven.

Lees verder in onze andere artikelen:

• Eigen bedrijf starten: 5 essentiële stappen
• Acquisitie: wat het is, warme en koude acquisitie
• Ondernemingsplan: wat staat erin en hoe maakt u het?
• Wat is een factuur: wat moet erop staan en betekenis van inkoop- en verkoopfactuur