Rechtsvormen in Nederland en hun kenmerken

Rechtsvormen zijn het kloppende hart van elk bedrijf. Ze zijn niet alleen een formaliteit, maar beïnvloeden ook direct de werking en organisatie binnen uw onderneming. In deze gids bekijken we de unieke kenmerken, voordelen en mogelijke valkuilen van de meest gangbare rechtsvormen en helpen we u om te bepalen welk de beste optie is voor uw bedrijf.

Wat is een rechtsvorm?

De betekenis van een rechtsvorm is een organisatorische en juridische structuur en een manier om het werk van ondernemingen te organiseren, vastgelegd op wettelijk niveau. Het definieert een aantal belangrijke aspecten, waaronder het minimumkapitaal, belastingen, en aansprakelijkheid.

In Nederland zijn  verschillende rechtsvormen voor bedrijven met subcategorieën:

• Zonder rechtspersoonlijkheid: Denk hierbij aan rechtsvormen als een VOF, maatschap en eenmanszaak. Daarin zijn de eigenaar(en) persoonlijk aansprakelijk voor de schulden van het bedrijf.
• Met rechtspersoonlijkheid: Hieronder vallen bijvoorbeeld BV en NV. Bij deze rechtsvormen is de aansprakelijkheid gescheiden van de onderneming en de privé-aansprakelijkheid van de eigenaren.

De rechtsvorm heeft invloed op een aantal aspecten van de activiteiten van een onderneming. De gekozen rechtsvorm bepaalt mede het aantal mogelijke leden van de organisatie en hun verantwoordelijkheid.

Overzicht van de belangrijkste rechtsvormen in Nederland

Mocht u zich afvragen ‘welke rechtsvorm kies ik?’, dan kunt u met onderstaande informatie een weloverwogen keuze maken.

Zonder rechtspersoonlijkheid

De term “zonder rechtspersoonlijkheid” betekent dat de onderneming geen eigen rechtspersoon is. De eigenaren van dergelijke bedrijven zijn volledig aansprakelijk voor de schulden van het bedrijf. Vervolgens bekijken we de subtypes van deze rechtsvorm.

Eenmanszaak

Een eenmanszaak is een rechtsvorm met één eigenaar die de volledige financiële verantwoordelijkheid voor de onderneming draagt. Een van de grootste voordelen van het kiezen voor een eenmanszaak, is dat het erg laagdrempelig is. Immers, uit cijfers van 2023 is gebleken dat meer dan de helft van de bedrijven in Nederland bestaat uit eenmanszaken.

U heeft namelijk geen minimumkapitaal nodig, waardoor u vrij goedkoop kunt beginnen. Aangezien u geen zakenpartner nodig heeft, kunt u beslissingen dus ook vrij snel maken.

Voor wie geschikt? Geschikt voor beginnende ondernemers.

Maatschap

Een Maatschap is een samenwerkingsvorm waarin twee of meerdere personen samen een beroep uitoefenen. Elke partner draagt ​​iets bij. Dit kan arbeid, geld, goederen betreffen. Bovendien delen de partners winsten en verliezen. 

De aansprakelijkheid is afhankelijk van wat in het maatschapscontract is afgesproken. Natuurlijk kunnen partners overeenkomen dat zij hoofdelijk aansprakelijk zijn, maar vaak is dit niet het geval.

Voor wie is het geschikt? Ideaal voor professionals die collega's willen zijn en willen samenwerken. Deze rechtsvorm is bijvoorbeeld geschikt voor advocaten, journalisten en docenten.

Vennootschap onder firma (VoF)

VoF is een vorm van samenwerking tussen twee of meer partners die gezamenlijk en onbeperkt aansprakelijk zijn voor de schulden van de onderneming. 

Het is de bedoeling om de juridische verschillen tussen VoF en Maatschap weg te nemen. De wijziging is echter nog niet van kracht.

Voor wie is het geschikt? Ook geschikt voor mensen die gelijke rechten willen hebben en gezamenlijke activiteiten willen uitoefenen. Dit kunnen bijvoorbeeld ook advocaten, docenten en journalisten zijn.

Commanditaire vennootschap (CV)

Een CV lijkt op een maatschap waarbij er minimaal één beherende partner is die volledige aansprakelijkheid heeft en één of meerdere vennoten wier aansprakelijkheid beperkt is tot hun investering. De beherende vennoten geven leiding aan het bedrijf. Stille vennoten dragen bij aan de financiën, maar houden zich verder niet bezig met de onderneming. 

Voor wie is het geschikt? Deze rechtsvorm is geschikt voor investeerders die niet willen deelnemen aan het bestuur en ondernemers die investeringen willen aantrekken en het recht om de onderneming te besturen niet willen overdragen.

Met rechtspersoonlijkheid

“Met rechtspersoonlijkheid ” organisaties zijn onafhankelijke juridische entiteiten, waardoor ze rechten en plichten kunnen hebben, maar ook in eigen naam transacties kunnen uitvoeren.

Besloten vennootschap (BV)

Een BV is een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid in Nederland. De aandelen op naam zijn niet beursgenoteerd. De bestuurder en aandeelhouders worden beschermd en zijn niet persoonlijk aansprakelijk voor de schulden bij faillissement. In bepaalde situaties kan een bestuurder echter persoonlijk aansprakelijk worden gesteld.

Voor wie is het geschikt? Deze rechtsvorm is geschikt voor kleine en middelgrote ondernemingen die beperkte aansprakelijkheid en flexibiliteit in het beheer vereisen.

Naamloze vennootschap (NV)

NV is een naamloze vennootschap in Nederland. NV-aandelen zijn overdraagbaar. Dit betekent dat zij naar de beurs genoteerd kunnen worden, maar dit is niet verplicht. Aandeelhouders zijn doorgaans slechts aansprakelijk voor het belegde bedrag. NV kan een monistisch (één niveau) of dualistisch (twee niveau) controlesysteem hebben.

Voor wie is het geschikt? Deze rechtsvorm is geschikt voor grote bedrijven die aandelen op de beurs willen noteren.

Stichting

Een stichting in Nederland wordt doorgaans gebruikt voor charitatieve of educatieve doeleinden. Kan bezittingen en onroerend goed bezitten, een bankrekening hebben en activiteiten organiseren. De stichting kan in bepaalde gevallen salarissen of vergoedingen uitbetalen aan bestuurders. Dit mag echter niet in strijd zijn met de doelstellingen van de stichting. De stichting mag aan niemand winst uitkeren.

Voor wie is het geschikt? Geschikt voor degenen die gunstige omstandigheden willen creëren voor het waarborgen van sociale, culturele of educatieve initiatieven.

Vereniging

Vereniging is een rechtsvorm in Nederland die de belangen van haar leden behartigt. Ze mag niet het doel hebben om winst te maken voor de leden. Eventuele winsten moeten worden hergebruikt voor de doeleinden van de vereniging.

Er zijn drie soorten verenigingen:

1. Vereniging met volledige rechtsbevoegdheid: Deze vereniging heeft het recht om onroerend goed te kopen en kan partij zijn in een gerechtelijke procedure. Het kan ook juridisch bindende contracten aangaan. Bij faillissement of schulden ligt de verantwoordelijkheid bij de vereniging zelf. Officieel geregistreerd bij KvK .
2. Vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid: Een dergelijke vereniging hoeft niet geregistreerd te zijn in de KvK. Bestuurders zijn hoofdelijk aansprakelijk voor schulden. Hierdoor brengt de rol van een bestuurslid in een dergelijke vereniging grote risico’s met zich mee bij financiële problemen of faillissement.
3. Vereniging van Eigenaars: Het doel van zo'n vereniging is het beheer en onderhoud van gemeenschappelijke eigendommen (bijvoorbeeld trappenhuizen, daken, liften etc.). Iedere eigenaar van een appartement of bedrijfspand wordt automatisch lid van deze vereniging en is verplicht mee te delen in de kosten van het onderhoud en herstel van de gemeenschappelijke eigendommen. Iedere Vereniging van Eigenaren moet zich inschrijven in het Handelsregister.

Voor wie is het geschikt? Geschikt voor bijvoorbeeld sportclubs, hobbyclubs, beroepsverenigingen enzovoort.

Coöperatie en gezamenlijke waarborgmaatschappijen

Dit zijn coöperatie en gezamenlijke waarborgmaatschappijen, die handelen in het belang van hun leden. Leden hebben stemrecht en nemen deel aan de besluitvorming. Afhankelijk van de voorwaarden kunnen zij ook verplichtingen jegens de coöperatie hebben.

Voor wie is het geschikt? Ondernemers of organisaties die willen samenwerken om gemeenschappelijke doelen te bereiken en een hoog concurrentievermogen op de markt te bereiken.

Fiscale implicaties van de verschillende rechtsvormen

Diverse rechtsvormen hebben fiscale implicaties.

Belastingdruk op lage of hoge winsten

Bij het kiezen van een rechtsvorm in Nederland is het belangrijk om te begrijpen hoe deze wordt belast. Bovendien is het noodzakelijk om het inkomensniveau in de beginfase realistisch te bepalen.

Een BV kan, met name bij hogere winsten, fiscaal aantrekkelijk zijn vanwege de tariefstructuur van de vennootschapsbelasting. Wanneer de winsten echter laag zijn, kan de BV-belastingdruk relatief hoog lijken.

Laten we naar een ander voorbeeld kijken. VOF winsten zijn onderworpen aan inkomstenbelasting, wat nadelig kan lijken. Het VOF biedt echter bepaalde belastingvoordelen. Hierdoor kunt u uw belastingdruk aanzienlijk verlagen. Vandaar dat de juiste rechtsvorm afhankelijk is van uw situatie.

Zelfstandigenaftrek

Als u bijvoorbeeld interesse heeft om als zzp’er aan de slag te gaan, kunt u genieten van fiscale voordelen. Hierbij kunt u denken aan de zelfstandigenaftrek. Een tip: registreer de uren die u maakt, zodat u kunt kijken of u voldoet aan het urencriterium van 1225 uur of meer.

Hoe kiest u de juiste rechtsvorm voor uw bedrijf?

Het kiezen van de juiste rechtsvorm voor uw onderneming is een belangrijke beslissing. Het zal op de lange termijn een impact hebben op de succesvolle ontwikkeling van uw bedrijf. Verschillende rechtsvormen hebben hun eigen voor- en nadelen, daarom is het belangrijk om op een aantal factoren te letten. Hieronder staan de belangrijkste:

1. Bedrijfsomvang: Kleine bedrijven hebben een eenvoudiger organisatievorm, zoals een eenmanszaak. Grote bedrijven kunnen overwegen een naamloze vennootschap op te richten.
2. Met of zonder rechtspersoonlijkheid: Ook kunt u makkelijker op de juiste rechtsvorm komen door te overwegen of u een rechtsvorm met of zonder rechtspersoonlijkheid wilt. 
3. Plannen voor groei: Als u plannen heeft om snel op te schalen of de internationale markt te betreden, kies dan voor een vorm die meer flexibiliteit en mogelijkheden biedt om investeringen aan te trekken.
4. Belastingplanning: Verschillende rechtsvormen hebben verschillende fiscale gevolgen. Sommige bieden mogelijk belastingvoordelen of andere prikkels, vooral voor startups of bepaalde industrieën.

Het belang van juridisch advies

Houd er rekening mee dat startende ondernemer de basisbeginselen van elke rechtsvorm moeten begrijpen. Het is echter belangrijk om een advocaat te raadplegen voordat u een beslissing neemt. Het helpt u meer te weten te komen over de kenmerken van elke rechtsvorm en de juiste keuze voor een rechtsvorm te maken.

Het richten en wijzigen van een rechtsvorm

Hieronder volgt een reeks stappen om het bedrijf officieel te registreren en, indien nodig, wijzigingen in de structuur aan te brengen.

Een bedrijf starten

Stappen om een bedrijf officieel in te schrijven bij de Kamer van Koophandel:

1. Opstellen van benodigde documenten: Afhankelijk van de rechtsvorm die u kiest, moet u verschillende documenten aanleveren. Dit kunnen statuten, vennootschapsakten of andere overeenkomsten zijn. Voor veel rechtsvormen is een akte vereist, opgesteld door een notaris.
2. Inschrijving bij de Kamer van Koophandel: Elke nieuwe onderneming in Nederland moet worden ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. Zodra u daar bent, worden enkele vragen gesteld en moet u alle vereiste documenten verstrekken. U kunt online een afspraak maken bij KvK. Houd er rekening mee dat u een eenmalige inschrijfvergoeding moet betalen.
3. Een RSIN verkrijgen: Zodra u zich registreert, krijgt u automatisch een uniek Rechtspersonen- en Samenwerkingsverbanden Informatienummer (RSIN) toegewezen. Dit nummer wordt gebruikt voor interactie met de belastingdienst.
4. Een bankrekening openen: Na uw registratie bij de KvK (of soms zelfs daarvoor) kunt u een zakelijke bankrekening openen.

Wijziging rechtsvorm

Als u besluit dat uw bedrijf de rechtsvorm moet wijzigen (bijvoorbeeld van een eenmanszaak naar een naamloze vennootschap), verloopt het proces als volgt:

1. Overleg met een advocaat: Ten eerste wordt aanbevolen dat u een advocaat raadpleegt om de volledige juridische en fiscale implicaties van de wijziging in de rechtsvorm te begrijpen.
2. Opstellen van nieuwe documenten: Afhankelijk van de gewijzigde vorm zijn er nieuwe wettelijke documenten of overeenkomsten nodig.
3. Een aanvraag indienen bij de Kamer van Koophandel: U dient de wijzigingen formeel aan te melden bij de Kamer van Koophandel.
4. Belastingdienst op de hoogte stellen: Vergeet niet dat u uw nieuwe rechtsvorm moet doorgeven aan instanties zoals de Belastingdienst. Ook is het belangrijk om bijvoorbeeld bestaande contracten om te zetten naar de veranderde rechtsvorm.

Vergelijkende tabel van rechtsvormen

Deze tabel is ontworpen om ondernemers een duidelijk overzicht te bieden van de verschillende opties die beschikbaar zijn bij het opzetten van een bedrijf. Door de kenmerken, voordelen en mogelijke nadelen van elke rechtsvorm naast elkaar te leggen, wordt het eenvoudiger om een weloverwogen keuze te maken die het beste past bij de specifieke behoeften en doelen van uw onderneming.

Ongeacht de rechtsvorm, kunt u een helpende hand gebruiken

Los van de rechtsvorm, kunt u uw financiën makkelijker maken voor uzelf. Zo versimpelt u uw leven als ondernemer. Finom biedt een breed palet aan financiële diensten aan. De financiële diensten omvatten niet alleen de integratie van boekhoudsoftware, maar ook zakelijke rekeningen, factureren en gratis fysieke en virtuele VISA kaarten voor eenmanszaken en MKB bedrijven met cashback tot 3%. Ook kunt u denken aan uitgavenbeheer en meer. Zo maakt u het makkelijker voordat u een bedrijf start en heeft u alvast orde op zaken. 

Kleine bedrijven en freelancers kunnen het gratis Solo abonnement van Finom uitproberen. Met extra functies, zoals multi bankieren. Pak nu uw kans. Haal het beste uit uw onderneming. Met minder zorgen. 

Conclusie

Het Nederlands ondernemingsklimaat is dynamisch en veelzijdig, en de keuze van de rechtsvorm speelt een sleutelrol in het succes van elke onderneming. Of u nu een solopreneur bent, een startup opricht of een gevestigd bedrijf uitbreidt, het begrijpen van de specifieke kenmerken en voordelen van elke beschikbare bedrijfsvorm is belangrijk. Deze keuze beïnvloedt niet alleen uw belastingverplichtingen en aansprakelijkheid, maar ook de manier waarop u zaken doet in de Nederlandse markt. We raden aan om altijd grondig onderzoek te doen en waar nodig deskundig advies in te winnen. Het inschakelen van deskundigen, zoals bedrijfsjuristen en financieel adviseurs, kan hierbij van onschatbare waarde zijn. Een sterk fundament in de vorm van de juiste rechtsvorm draagt bij aan de lange termijn succes en veerkracht van uw onderneming.

Lees onze andere artikelen:

• Een bedrijfsnaam bedenken: hoe doet u dat?
• Bedrijfsnaamgenerator: 12 beste services (in het Nederlands en Engels)
• Virtuele betaalkaarten: de ultieme gids voor correct gebruik