Een overeenkomst van opdracht is een essentieel juridisch document voor wie samenwerkt zonder arbeidsovereenkomst. Het biedt duidelijkheid over rechten, plichten en risico's voor zowel opdrachtgever als opdrachtnemer. In dit artikel ontdekt u hoe u een overeenkomst van opdracht opstelt en correct toepast in de praktijk.

Inhoud

Wat is een overeenkomst van opdracht?

Een overeenkomst van opdracht is een juridisch contract waarbij de ene partij, de opdrachtnemer, werkzaamheden verricht voor een andere partij, de opdrachtgever, zonder dat er sprake is van een dienstverband. Dit type overeenkomst is geregeld in artikel 7:400 van het Burgerlijk Wetboek en wordt vaak gebruikt bij zelfstandige werkzaamheden, zoals advies, projectwerk of tijdelijke opdrachten.

Het belangrijkste kenmerk is dat de opdrachtnemer zelfstandig werkt, dus zonder gezagsverhouding of verplichting tot loonbetaling zoals bij een arbeidsovereenkomst. De opdrachtgever geeft wel de opdracht, maar mag doorgaans niet sturen op de manier waarop de opdracht wordt uitgevoerd. Daardoor is de overeenkomst van opdracht vooral geschikt voor zzp’ers, freelancers of externe adviseurs.

Wanneer gebruikt u een overeenkomst van opdracht als zzp’er?

Als zzp’er gebruikt u een overeenkomst van opdracht wanneer u tijdelijk werkzaamheden verricht voor een opdrachtgever zonder in loondienst te treden. Denk aan opdrachten zoals grafisch ontwerp, boekhouding, interim-management of IT-diensten. De overeenkomst legt afspraken vast over de inhoud van de opdracht, de vergoeding en de verantwoordelijkheden van beide partijen.

In de praktijk is een overeenkomst van opdracht voor zzp’ers bedoeld voor situaties waarin u volledige zelfstandigheid behoudt. U bepaalt zelf hoe, wanneer en met welke middelen u de opdracht uitvoert. Er is geen sprake van een gezagsverhouding, vaste werktijden of verplichte aanwezigheid op locatie.

Een overeenkomst van opdracht is níét van toepassing wanneer u werkt onder gezag, met vaste werktijden en directe aansturing door de opdrachtgever. In dat geval kan er juridisch gezien sprake zijn van een arbeidsovereenkomst, met bijbehorende rechten en plichten. Ook bij overdracht van goederen of wanneer het werk volledig risicodragend is, zoals bij een aanneming van werk, past een overdrachtsovereenkomst of aannemingsovereenkomst beter dan een opdrachtovereenkomst.

Is een overeenkomst van opdracht hetzelfde als een arbeidsovereenkomst?

Hoewel beide overeenkomsten gaan over het verrichten van werkzaamheden, verschillen ze fundamenteel in juridische opzet en gevolgen. Bij een arbeidsovereenkomst is sprake van een gezagsverhouding, loondienst en een verplichting om arbeid persoonlijk te verrichten volgens aanwijzingen van de werkgever. De werknemer ontvangt een vast loon, bouwt sociale zekerheden op en heeft recht op bescherming via het arbeidsrecht.

Bij een overeenkomst van opdracht werkt de opdrachtnemer zelfstandig, zonder gezag van de opdrachtgever. U bepaalt zelf hoe en wanneer u de opdracht uitvoert, zolang het resultaat voldoet aan de afgesproken voorwaarden. Er is geen sprake van loondienst en u bent zelf verantwoordelijk voor zaken als belastingen, verzekeringen en pensioen.

Wat betekent dit voor freelancers en zzp’ers?

Een freelancecontract is in juridische zin vaak een overeenkomst van opdracht. De term ‘freelancer’ wordt informeel gebruikt, maar biedt geen aparte rechtspositie. Wel kan de inhoud van het contract variëren, afhankelijk van het type werk of branche. Het is daarom belangrijk om de juiste vorm te kiezen en goed vast te leggen wat de wederzijdse verwachtingen zijn.

Als de Belastingdienst oordeelt dat er sprake is van een verkapt dienstverband, kan dit leiden tot forse financiële gevolgen. De opdrachtgever kan aansprakelijk worden gesteld voor het alsnog afdragen van loonbelasting en sociale premies. Ook kan de opdrachtnemer zijn fiscale voordelen verliezen, zoals de zelfstandigenaftrek of btw-ondernemerschap. Het is dus cruciaal dat de praktijk overeenkomt met de gemaakte afspraken op papier.

Wat moet er in een overeenkomst van opdracht staan?

Een overeenkomst van opdracht moet duidelijk en volledig zijn om juridische problemen te voorkomen. De volgende elementen zijn essentieel: de gegevens van opdrachtgever en opdrachtnemer, een heldere omschrijving van de werkzaamheden, de looptijd van de overeenkomst, de vergoeding en de afspraken over betaling. Ook bepalingen over aansprakelijkheid, opzegging, geheimhouding en eventuele intellectuele eigendomsrechten verdienen aandacht.

Bij de vergoeding is het verstandig om ook te vermelden hoe vaak de opdrachtnemer mag factureren, of er sprake is van een vaste prijs of uurtarief, en welke betalingstermijn geldt. Voor aansprakelijkheid kunt u vastleggen wat de maximale schadevergoeding is bij fouten, of bepaalde risico’s worden uitgesloten, en of de opdrachtnemer verplicht is verzekerd te zijn. En bij intellectueel eigendom moet duidelijk zijn of de rechten volledig overgaan op de opdrachtgever, of dat er slechts sprake is van een tijdelijk gebruiksrecht.

Wettelijke eisen en fiscale aandachtspunten

Wettelijk gezien zijn er geen strikte vormvereisten, maar de inhoud moet voldoen aan artikel 7:400 van het Burgerlijk Wetboek. Een goede overeenkomst beschrijft niet alleen wat er moet gebeuren, maar ook hoe partijen omgaan met risico’s en conflicten. Vooral als u als opdrachtgever meerdere zelfstandigen inschakelt, is het verstandig om uniforme afspraken te maken.

De Belastingdienst kijkt bij een overeenkomst van opdracht kritisch naar de gezagsverhouding, in het kader van de Wet DBA. Deze wet beoogt schijnzelfstandigheid te voorkomen. Een modelovereenkomst kan hierbij helpen, maar biedt geen volledige zekerheid.

Een mondelinge overeenkomst van opdracht is in principe rechtsgeldig, maar lastig te bewijzen bij een conflict. Daarom is het sterk aan te raden om altijd een schriftelijke overeenkomst op te stellen waarin alle afspraken zijn vastgelegd. Dat voorkomt discussie achteraf.

Hoe stelt u een overeenkomst van opdracht op?

Bij het opstellen van een overeenkomst van opdracht is het belangrijk om helder, volledig en juridisch correct te werk te gaan. Begin met het benoemen van beide partijen, gevolgd door een duidelijke omschrijving van de opdracht. Leg de looptijd vast, net als de vergoeding en de wijze van factureren. Neem ook bepalingen op over aansprakelijkheid, beëindiging, vertrouwelijkheid en eventueel eigendom van geleverde resultaten.

Zorg dat de formulering ruimte laat voor zelfstandige uitvoering van het werk. Vermijd termen die kunnen wijzen op een gezagsverhouding, zoals ‘werkuren’, ‘werkinstructies’ of ‘toezicht’. Dit verkleint het risico dat de overeenkomst later wordt aangemerkt als arbeidsovereenkomst, bijvoorbeeld bij controle door de Belastingdienst.

Er zijn diverse tools beschikbaar die u helpen bij het opstellen van een goede overeenkomst. U kunt gebruikmaken van voorbeeldmodellen van de Belastingdienst, online juridische platforms zoals Ligo of DAS, of professionele sjablonen van brancheorganisaties. Voor meer complexe opdrachten is het verstandig om juridisch advies in te winnen om uw belangen goed te beschermen.

Overeenkomst van opdracht voorbeeld

Een goed opgesteld contract voorkomt misverstanden en conflicten. Hieronder ziet u een beknopt voorbeeld van een overeenkomst van opdracht waarin de belangrijkste elementen zijn opgenomen.

Partijen:

  • Opdrachtgever: Jan Jansen, gevestigd te Amsterdam
  • Opdrachtnemer: Lisa de Boer, zelfstandig grafisch vormgever, ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer 12345678

Artikel 1 – Omschrijving van de opdracht. Opdrachtnemer zal in opdracht van opdrachtgever een complete huisstijl ontwerpen, inclusief logo, visitekaartjes en briefpapier.

Artikel 2 – Duur van de overeenkomst. Deze overeenkomst geldt van 1 september 2025 tot en met 31 oktober 2025, tenzij eerder beëindigd conform artikel 6.

Artikel 3 – Vergoeding. Opdrachtgever betaalt opdrachtnemer een vaste vergoeding van € 1.500 exclusief btw, te betalen binnen 14 dagen na factuurdatum.

Artikel 4 – Aansprakelijkheid. Opdrachtnemer is aansprakelijk voor schade die aantoonbaar het gevolg is van opzet of grove nalatigheid.

Artikel 5 – Intellectueel eigendom. Na volledige betaling gaan de gebruiksrechten van het geleverde ontwerp over op de opdrachtgever.

Artikel 6 – Vertrouwelijkheid. Opdrachtnemer houdt alle vertrouwelijke informatie van de opdrachtgever geheim, zowel tijdens als na de opdracht.

Artikel 7 – Beëindiging. Beide partijen kunnen deze overeenkomst tussentijds beëindigen met een opzegtermijn van 14 dagen.

Dit voorbeeld dient ter illustratie. Pas de inhoud altijd aan op uw specifieke situatie en laat deze bij twijfel juridisch controleren. Zo voorkomt u onduidelijkheid over wederzijdse verplichtingen.

Verplichtingen bij een overeenkomst van opdracht

Bij een overeenkomst van opdracht hebben beide partijen duidelijke verantwoordelijkheden. De opdrachtnemer is verplicht om de werkzaamheden naar beste vermogen en met de nodige zorgvuldigheid uit te voeren. Daarbij hoort ook dat hij of zij zelfstandig werkt en de opdrachtgever op de hoogte houdt van de voortgang. Eventuele problemen of vertragingen moeten tijdig gemeld worden om schade of misverstanden te voorkomen.

De opdrachtgever heeft op zijn beurt de plicht om de afgesproken vergoeding te betalen en alle informatie en middelen aan te leveren die noodzakelijk zijn voor een goede uitvoering van de opdracht. Als de opdrachtgever hierin tekortschiet, kan dat gevolgen hebben voor de uitvoerbaarheid van de opdracht en zelfs leiden tot aansprakelijkheid.

Wat betreft aansprakelijkheid en risicoverdeling geldt dat de opdrachtnemer in beginsel aansprakelijk is voor schade die ontstaat door fouten bij de uitvoering. Dit kan bijvoorbeeld gaan om schade aan eigendommen van de opdrachtgever of financiële schade door verkeerd advies. Door hierover vooraf duidelijke afspraken te maken, inclusief eventuele beperking van aansprakelijkheid of verzekeringsplicht, kunnen beide partijen risico’s beter beheersen en conflicten voorkomen.

Opzeggen overeenkomst van opdracht: hoe werkt dat?

Een overeenkomst van opdracht kan voor bepaalde of onbepaalde tijd worden aangegaan. Bij een overeenkomst voor bepaalde tijd eindigt de samenwerking automatisch op de afgesproken einddatum, tenzij er tussentijds wordt opgezegd. Bij een overeenkomst voor onbepaalde tijd blijft de opdracht doorlopen totdat een van de partijen besluit op te zeggen.

Volgens het Burgerlijk Wetboek geldt voor beide partijen het recht om de overeenkomst op ieder moment op te zeggen. Er is geen vaste wettelijke opzegtermijn voor een overeenkomst van opdracht, tenzij anders overeengekomen in het contract. In de praktijk wordt vaak een termijn van 14 of 30 dagen aangehouden om beide partijen voldoende tijd te geven zich voor te bereiden op de beëindiging.

Tussentijdse beëindiging, schadevergoeding en bewaartermijn

Tussentijdse opzegging is mogelijk, maar kan onder omstandigheden leiden tot een verplichting tot schadevergoeding. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer de opzegging op een onredelijk moment plaatsvindt of zonder geldige reden wordt gedaan. In dat geval kan de andere partij recht hebben op compensatie voor gemiste inkomsten of gemaakte kosten.

Bij beëindiging van de overeenkomst blijven bepaalde verplichtingen bestaan, zoals betaling voor reeds verricht werk of de verplichting tot geheimhouding. Tot slot is het belangrijk om de overeenkomst goed te bewaren. U bent wettelijk verplicht om zakelijke documenten, waaronder contracten, ten minste zeven jaar te bewaren voor fiscale en administratieve controle.

Voordelen en nadelen van een overeenkomst van opdracht

Een overeenkomst van opdracht biedt zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers flexibiliteit, maar kent ook risico’s. Hieronder vindt u een overzicht van de belangrijkste voor- en nadelen.

Voordelen:

  • Flexibiliteit: beide partijen kunnen relatief eenvoudig de samenwerking starten of beëindigen.
  • Geen loondienst: de opdrachtgever hoeft geen loonheffingen, vakantiegeld of pensioenbijdragen te betalen.
  • Zelfstandigheid: de opdrachtnemer bepaalt zelf hoe en wanneer het werk wordt uitgevoerd.
  • Duidelijkheid: een goed opgestelde overeenkomst voorkomt misverstanden over inhoud, vergoeding en verantwoordelijkheden.

Nadelen:

  • Geen sociale zekerheden: de opdrachtnemer bouwt geen recht op op zaken als WW of loondoorbetaling bij ziekte.
  • Aansprakelijkheid bij fouten: de opdrachtnemer is meestal zelf aansprakelijk voor schade.
  • Onzekerheid over arbeidsrelatie: bij onduidelijke afspraken kan de Belastingdienst de samenwerking als dienstverband aanmerken.
  • Weinig bescherming bij conflict: opdrachtnemers vallen niet onder het reguliere arbeidsrecht en hebben dus minder juridische bescherming.

Zoals u ziet, heeft een overeenkomst van opdracht veel voordelen maar toch ook een aantal nadelen.

FAQ

Moet een overeenkomst van opdracht geregistreerd worden?

Nee, een overeenkomst van opdracht hoeft niet officieel geregistreerd te worden. Wel is het belangrijk om de overeenkomst schriftelijk vast te leggen en goed te bewaren voor fiscale en juridische doeleinden.

Hoe controleert de Belastingdienst de juistheid van een overeenkomst van opdracht?

De Belastingdienst kijkt naar de feitelijke uitvoering van de werkzaamheden. Als er sprake is van een gezagsverhouding of vaste werktijden, kan de overeenkomst alsnog worden aangemerkt als een arbeidsovereenkomst, ongeacht wat er op papier staat.

Is een aansprakelijkheidsverzekering verplicht bij een overeenkomst van opdracht?

Niet wettelijk verplicht, maar wel sterk aan te raden. De opdrachtnemer is in veel gevallen zelf aansprakelijk voor schade, dus een beroeps- of bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering biedt belangrijke bescherming.

Wat gebeurt er met de overeenkomst van opdracht bij ziekte of ongeval?

Omdat er geen loondienstverband is, heeft de opdrachtnemer geen recht op loondoorbetaling bij ziekte. De overeenkomst kan voortgezet, aangepast of beëindigd worden, afhankelijk van de gemaakte afspraken.

Kunt u als opdrachtgever boetes opleggen bij contractbreuk?

Ja, mits dit vooraf schriftelijk is vastgelegd in de overeenkomst. Een boetebeding kan worden opgenomen om wanprestatie of onrechtmatige beëindiging te ontmoedigen, maar moet wel redelijk en juridisch verdedigbaar zijn.

Lees onze andere artikelen:

Laatste artikelen

Bericht delen