Wat is faillissement?
Een faillissement is een juridische status die de onmogelijkheid van een natuurlijke of rechtspersoon aangeeft om aan zijn financiële verplichtingen te voldoen. In dit geval worden de schulden afbetaald door de verkoop van de activa van de schuldenaar. Bovendien wordt een curator benoemd om het faillissementsproces te beheren en de belangen van alle partijen te beschermen. De belangrijkste bepalingen met betrekking tot het proces worden geregeld door de Faillissementswet.
Oorzaken van faillissementen
In de context van faillissement zijn diverse oorzaken aan te wijzen:
- Financieel wanbeheer, zoals onverantwoordelijke uitgaven en gebrek aan financiële planning, vormt een risico;
- Tijdens economische recessies kan verminderde vraag leiden tot afnemende bedrijfsactiviteiten;
- Het aangaan van overmatige schulden, vooral bij hoge rentetarieven, kan financiële lasten ondraaglijk maken;
- Gebrek aan winstgevendheid en onvoldoende aanpassingsvermogen aan marktveranderingen zijn ook kritieke factoren;
- Externe gebeurtenissen, zoals natuurrampen, juridische geschillen en operationele inefficiëntie, dragen bij aan de complexiteit.
Soorten faillissementen
Als algemene regel wordt er onderscheid gemaakt tussen persoonlijk faillissement en bedrijfsfaillissement. Laten we hieronder hun kenmerken en verschillen bekijken.
Persoonlijk faillissement
Dit type faillissement betreft individuen. De debiteur vraagt faillissement aan om zich te ontdoen van alle of een groot deel van de schulden vanwege de onmogelijkheid om ze te betalen. De curator beoordeelt zijn financiële situatie. Hij bepaalt ook welk eigendom van de schuldenaar verkocht kan worden om de schulden af te lossen.
Faillissement heeft een negatieve invloed op de kredietgeschiedenis van een persoon. Hierdoor kan het in de toekomst moeilijk zijn om leningen te krijgen.
Bedrijfsfaillissement
Volgens Eurostat waren er in het tweede kwartaal van 2023 de meeste faillissementen van bedrijven sinds 2015. Het bedrijfsfaillissement heeft betrekking op ondernemingen. Het is iets gecompliceerder dan faillissement voor particulieren. De rechtbank verklaart het bedrijf insolvent, waarna de liquidatie van activa plaatsvindt om de schulden aan de schuldeisers af te lossen.
Bij het faillissement van een bedrijf kunnen schuldeisers compensatie eisen uit de opbrengst van de verkoop van activa. Echter, er is een kans dat dit niet voldoende zal zijn om hun verliezen te dekken. Daarnaast lijden de werknemers, die stoppen met het ontvangen van hun salarissen. Ook de partners bevinden zich in een moeilijke situatie, aangezien het bedrijf niet in staat is om aan zijn verplichtingen te voldoen.
Verschillen in wetgeving en procedures
Bedrijfsfaillissement en persoonlijk faillissement verschillen sterk.
Het belangrijkste verschil ligt in de verantwoordelijkheid. Bij persoonlijk faillissement draagt een individu onbeperkte verantwoordelijkheid voor zijn schulden. Hierdoor kunnen ze activa zoals huisvesting, transport en dergelijke verliezen. Bij een bedrijfsfaillissement is de verantwoordelijkheid vaak beperkt tot de activa van het bedrijf. Dit betekent dat het persoonlijke eigendom van eigenaren of aandeelhouders meestal beschermd is.
Bij persoonlijk faillissement in Nederland worden individuen beschermd tegen financiële druk. Ze verliezen de meeste van hun activa, maar krijgen ook de kans om een nieuw leven te beginnen zonder last van schulden. Bedrijfsfaillissement is bedoeld om de schulden van een bedrijf op te lossen. Hierbij worden de activa van het bedrijf geliquideerd en de opbrengsten verdeeld onder de schuldeisers.
Gevolgen van faillissementen
De gevolgen van faillissement raken niet alleen de schuldenaars zelf, maar ook de schuldeisers en werknemers. Daarnaast heeft het een aanzienlijke invloed op de toekomstige economische en financiële activiteiten van de schuldenaar.
- Voor de schuldenaar (persoon of bedrijf): activa worden verkocht om de eisen van schuldeisers gedeeltelijk te voldoen. Eenmaal failliet verklaard, worden natuurlijke personen vrijgesteld van schulden en het bedrijf wordt geliquideerd. Dit heeft een grote invloed op de mogelijkheid om in de toekomst leningen te krijgen.
- Voor schuldeisers en werknemers: schuldeisers lijden verliezen omdat ze de uitgeleende middelen niet volledig kunnen terugkrijgen. Werknemers verliezen hun baan, salaris en andere betalingen.
- Voor de economie: bij frequent faillissementen kunnen investeerders hun vertrouwen verliezen. Hierdoor kunnen de leenvoorwaarden minder gunstig worden voor debiteuren: de rentevoet verhoogt, er wordt om onderpand gevraagd, enzovoort. In bepaalde sectoren kan zelfs de economische activiteit afnemen.
Herstructurering en herstel
Hoewel faillissement geen aangename procedure is, stelt het velen in staat om hun leven en activiteiten met een schone lei te beginnen. Om het herstel te versnellen, zijn speciale ondersteuningsmethoden ontwikkeld. Deze zullen hieronder worden gedefinieerd.
Saneringsprocedures
Deze procedures kunnen zowel voor als na de faillissementsverklaring worden toegepast. Vóór het faillissement helpen deze procedures om een financiële ineenstorting te voorkomen. Ze kunnen worden gebruikt om afspraken te maken met schuldeisers over het wijzigen van de leenvoorwaarden, het verlagen van rentetarieven, het verlengen van betalingstermijnen en dergelijke. Als faillissement niet vermeden kon worden, helpen ze bij het herstellen van de financiële positie van de schuldenaar. De debiteur kan proberen om de resterende schulden te herstructureren en nieuwe financieringsbronnen te vinden.
Herstructureringsplannen
Vóór het faillissement gebruikt een schuldenaar herstructurering om financiële verplichtingen te herzien en operationele efficiëntie te verbeteren. Dit omvat het analyseren van de huidige financiële positie, het herzien van schuldaflossingsstrategieën en het optimaliseren van financiën.
Na het faillissement is herstructurering gericht op het herstellen van de financiële gezondheid van de schuldenaar. De doelen zijn vergelijkbaar met die van sanering. Het verschil met sanering is dat deze laatste wordt toegepast in kritieke situaties. Herstructurering kan zowel in zeer kritieke als in minder problematische situaties worden toegepast.
Doorstart na faillissement
De genoemde maatregelen zijn bedoeld om activiteiten na een faillissement te herstellen. Ze kunnen helpen om van schulden af te komen, de reputatie te herstellen en de kredietgeschiedenis te verbeteren. In sommige gevallen kunnen voormalige ondernemers weer zaken doen.
Faillissementen en internationale aspecten
Faillissement is een veelvoorkomende internationale procedure, maar de aspecten ervan verschillen per land.
In de EU-landen wordt dit gereguleerd door Verordening (EU) 2015/848. Deze bepaalt hoe het proces verloopt en welke rechtbanken bevoegd zijn om zich ermee bezig te houden. Daarnaast bevat de verordening informatie over ondersteuningsmaatregelen en het voorkomen van bedrijfsfaillissementen.
In Nederland wordt bijvoorbeeld prioriteit gegeven aan de bescherming van de belangen van schuldeisers. Terwijl in de VS (geen EU-land) de faillissementswetten sterk gericht zijn op het helpen van schuldenaars.
Als een bedrijf activa en schulden in verschillende landen heeft, kunnen er faillissementsproblemen ontstaan. Om de procedure uit te voeren, moet u eerst het document 'Europese Conventie over bepaalde internationale aspecten van faillissement' raadplegen.
Om activiteiten tussen verschillende rechtsgebieden te coördineren, kan het nodig zijn om in elk land curatoren of beheerders aan te stellen.
Faillissementen: preventie en risicobeheer
Een gewaarschuwd mens telt voor twee. Daarom is het van groot belang om maatregelen te nemen om faillissementen te voorkomen. Hieronder bespreken we maatregelen ter voorkoming van faillissement en risicomanagementstrategieën voor bedrijven.
Deze maatregelen omvatten:
- Diversificatie van activiteiten: bedrijven moeten zich niet op slechts één activiteit concentreren. Als de ene dienst of het product de kosten niet rechtvaardigt, kan een andere dienst of product dat wel doen. Hetzelfde geldt voor het betreden van nieuwe markten.
- Financiële reserves opbouwen: met voldoende financiële reserves en liquide middelen kunt u snel aan uw verplichtingen voldoen en moeilijke tijden doorkomen.
- Strikte kredietcontroles: het is voor een bedrijf belangrijk om de solvabiliteit van klanten te beoordelen. Dit verkleint het risico dat zij hun schulden niet meer kunnen afbetalen en dat hun vorderingen buitensporig stijgen.
- Juridisch en fiscaal compliancebeheer: om boetes te voorkomen, moet u altijd alle belastingen betalen, vooral wanneer het gaat om verplichtingen jegens schuldeisers te betalen.
- Kostenbeheersing: kosten- en inkomstenposten moeten zorgvuldig worden geanalyseerd. U moet begrijpen welke kosten kunnen worden verlaagd en waar u aanvullende financiering kunt krijgen.
Faillissementen: juridische en fiscale implicaties
Wanneer een bedrijf zich in financiële moeilijkheden bevindt, brengt dit juridische en fiscale consequenties met zich mee die zorgvuldige aandacht vereisen.
Juridische implicaties
Als een bedrijf failliet gaat, dan staakt de rechtspersoon zijn activiteiten. Dit betekent dat alle operaties worden stopgezet en dat de werknemers ontslagen worden. Indien bewezen wordt dat de schuld van het management heeft bijgedragen aan het faillissement van het bedrijf, kunnen leidinggevenden persoonlijk aansprakelijk worden gesteld. Hun persoonlijke bezittingen, waaronder onroerend goed, kunnen in beslag worden genomen.
Wat betreft het faillissement van natuurlijke personen, kan in Nederland een persoon tijdelijk beperkt worden in het recht om leidinggevende posities te bekleden. Bovendien kan er een verbod worden opgelegd op registratie in het handelsregister.
Fiscale implicaties
Bij faillissement hebben belastingschulden prioriteit boven andere in Nederland. Dit betekent dat ze worden afbetaald voordat de activa onder de schuldeisers worden verdeeld. Bovendien is het bedrijf verplicht om BTW en vennootschapsbelasting te betalen tot de volledige liquidatie van het bedrijf, wat aangeeft dat het management zorgvuldig moet overwegen welke financiële middelen het nog kan betalen. Na het verklaren van faillissement kunnen er beperkingen worden opgelegd aan het gebruik van verliezen uit voorgaande jaren.
Conclusie
Dus, faillissement is een ingewikkeld proces. Het varieert voor natuurlijke personen en rechtspersonen. En hoewel het de afbetaling van schulden met behulp van activa inhoudt, biedt het ook bevrijding van het grootste deel van de schulden.